1. Wat is motiverende gespreksvoering?

Motiverende gespreksvoering is een communicatiestijl en coachingstechniek die is ontwikkeld om gedragsverandering te bevorderen bij mensen die ambivalent zijn over het maken van veranderingen in hun leven. Het is een respectvolle, empathische en niet-oordelende benadering, die gericht is op het versterken van de intrinsieke motivatie van de persoon om positieve veranderingen aan te brengen.

Deze gespreksvoering is gebaseerd op het werk van William R. Miller en Stephen Rollnick en heeft zijn oorsprong in de gezondheidszorg en verslavingszorg. Het wordt echter nu ook veel gebruikt in andere gebieden, zoals coaching, onderwijs en sociale dienstverlening, waar gedragsverandering een belangrijk doel is.

Belangrijke principes van motiverende gespreksvoering zijn onder andere:

  1. Empathie: De gespreksvoerder toont oprecht begrip en empathie voor de gevoelens en ervaringen van de persoon, zonder oordeel.
  2. Rollenomkering: De nadruk ligt op het luisteren en verkennen van de persoonlijke overwegingen en waarden van de cliënt, in plaats van het opdringen van advies of oplossingen.
  3. Ambivalentie aanpakken: De gespreksvoerder erkent en onderzoekt de ambivalentie van de persoon ten opzichte van veranderingen, en helpt hen om hun innerlijke conflicten te verkennen en te begrijpen.
  4. Ontlokken van veranderingstaal: De gespreksvoerder moedigt de persoon aan om zelf argumenten te geven voor verandering, door open vragen te stellen en te reageren op veranderingstaal.
  5. Zelfeffectiviteit: De gespreksvoerder versterkt het vertrouwen van de persoon in hun eigen capaciteiten om veranderingen aan te brengen en succesvol te zijn.

Motiverende gespreksvoering wordt vaak gebruikt in het verkennen van gedragsverandering op gebieden zoals stoppen met roken, gewichtsverlies, medicatie-inname, het verminderen van alcohol- of drugsgebruik, het verbeteren van zelfzorg, en andere gedragsveranderingen die kunnen leiden tot een gezonder en evenwichtiger leven.

Door het faciliteren van zelfreflectie en het versterken van intrinsieke motivatie, kan motiverende gespreksvoering mensen helpen om doelen te stellen en stappen te nemen in de richting van positieve veranderingen in hun leven. Het legt de nadruk op samenwerking tussen de gespreksvoerder en de cliënt en creëert een veilige ruimte waarin de persoon zich gehoord en gesteund voelt in hun veranderingsproces.

2. De visie van motiverende gespreksvoering

De visie van motiverende gespreksvoering is gebaseerd op het geloof in de intrinsieke motivatie van mensen om positieve veranderingen aan te brengen in hun leven. Het erkent dat verandering vaak een complex proces is, waarbij ambivalentie en weerstand een natuurlijk onderdeel zijn. Motiverende gespreksvoering stelt dat mensen de capaciteit hebben om zelf de motivatie en het verlangen te ontdekken om hun gedrag te veranderen en positieve stappen te zetten.

Belangrijke elementen van de visie van motiverende gespreksvoering zijn onder andere:

  1. Empowerment: Motiverende gespreksvoering streeft ernaar om mensen te empoweren en te ondersteunen in het nemen van de regie over hun eigen veranderingsproces. Het gaat niet om het opleggen van advies of oplossingen, maar om het helpen van mensen om hun eigen inzichten en motivatie te ontdekken.
  2. Empathie en respect: De visie benadrukt het belang van een empathische en respectvolle benadering. De gespreksvoerder toont oprechte interesse in de persoon, luistert actief naar hun verhaal en toont begrip voor hun gevoelens en ervaringen, zonder te oordelen.
  3. Samenwerking: Motiverende gespreksvoering benadrukt het belang van samenwerking tussen de gespreksvoerder en de persoon. Het is een gelijkwaardige partnerschap waarin de persoon als expert van zijn eigen leven wordt beschouwd, terwijl de gespreksvoerder de expertise heeft in het faciliteren van veranderingsprocessen.
  4. Ontlokken van veranderingsgerichte taal: De visie stimuleert het gebruik van veranderingsgerichte taal door open vragen te stellen en te reageren op uitspraken van de persoon die wijzen op hun wens om te veranderen. Het doel is om de persoon te helpen hun eigen argumenten voor verandering te verkennen en te versterken.
  5. Focus op autonomie: Motiverende gespreksvoering waardeert de autonomie van de persoon en moedigt hen aan om beslissingen te nemen die in lijn zijn met hun eigen waarden en doelen. Het gaat erom dat mensen zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun veranderingsproces.
  6. Positieve verandering: De visie richt zich op het bevorderen van positieve veranderingen in het leven van de persoon. Het gaat niet alleen om het verminderen van problematisch gedrag, maar ook om het bevorderen van gezondheid, welzijn en persoonlijke groei.

De visie van motiverende gespreksvoering is hoopvol en optimistisch over de mogelijkheid van mensen om hun leven ten goede te veranderen. Het is een client-centered en collaboratieve benadering die gericht is op het creëren van een veilige en ondersteunende ruimte waarin mensen kunnen ontdekken wat hen motiveert en inspireert om positieve stappen te zetten naar een vervuld en gezond leven.

3. Hoe werkt motiverende gespreksvoering

Motiverende gespreksvoering werkt door middel van een specifieke communicatiestijl en counselingtechnieken die zijn ontworpen om intrinsieke motivatie te versterken en gedragsverandering te bevorderen. Hier zijn de belangrijkste kenmerken van hoe motiverende gespreksvoering werkt:

  1. Empathie en begrip: De gespreksvoerder toont oprechte empathie en begrip voor de persoon. Ze luisteren actief naar het verhaal van de persoon en tonen respect voor hun gevoelens en ervaringen, zonder te oordelen.
  2. Reflectief luisteren: De gespreksvoerder gebruikt reflectief luisteren om de persoon te laten voelen dat ze echt gehoord worden. Ze herhalen en parafraseren wat de persoon zegt, zodat ze zich begrepen voelen.
  3. Ambivalentie verkennen: Motiverende gespreksvoering erkent dat ambivalentie een normaal onderdeel is van het veranderingsproces. De gespreksvoerder helpt de persoon om hun innerlijke conflicten te verkennen en te begrijpen waarom ze willen veranderen en waarom ze aarzelen.
  4. Ontlokken van veranderingsgerichte taal: De gespreksvoerder stelt open vragen en reageert op veranderingsgerichte taal van de persoon. Ze moedigen de persoon aan om hun eigen argumenten voor verandering te verkennen en te versterken.
  5. Rollenomkering: De gespreksvoerder gaat in de rol van luisteraar en onderzoeker, in plaats van een adviseur of expert die oplossingen oplegt. Ze stellen vragen om de persoon te helpen hun eigen motivatie te ontdekken.
  6. Uitdaging van weerstand: Als er weerstand is, zal de gespreksvoerder deze niet confronteren of bestrijden, maar eerder verkennen en begrijpen waar het vandaan komt. Ze vermijden directe argumenten, maar proberen te begrijpen hoe de persoon zich voelt.
  7. Versterken van zelfeffectiviteit: De gespreksvoerder moedigt de persoon aan om vertrouwen te hebben in hun eigen capaciteiten om veranderingen aan te brengen en succesvol te zijn.
  8. Focus op doelen en waarden: Motiverende gespreksvoering moedigt de persoon aan om hun persoonlijke doelen en waarden te verkennen en hoe veranderingen daarmee in overeenstemming kunnen zijn.

Het doel van motiverende gespreksvoering is om de intrinsieke motivatie van de persoon te versterken, zodat ze zich meer gereed voelen om veranderingen aan te brengen. Het is een respectvolle en collaboratieve benadering waarbij de persoon zelf verantwoordelijkheid neemt voor hun veranderingsproces. Motiverende gespreksvoering is flexibel en kan worden toegepast in verschillende contexten, zoals gezondheidszorg, coaching, therapie en sociale dienstverlening.

4. Vanuit welke stroming is motiverende gespreksvoering ontstaan?

Motiverende gespreksvoering is ontstaan vanuit de stroming van de psychologie genaamd de Humanistische psychologie. Het is belangrijk om op te merken dat motiverende gespreksvoering ook invloeden heeft gehad vanuit de Cognitieve en Sociale Psychologie.

In de jaren 80 van de vorige eeuw ontwikkelden William R. Miller, een klinisch psycholoog, en Stephen Rollnick, een klinisch psycholoog en huisarts, motiverende gespreksvoering als een counselingtechniek om gedragsverandering te bevorderen bij mensen die worstelden met verslavingsproblemen, zoals alcoholisme. Hun oorspronkelijke werk was sterk beïnvloed door de humanistische psychologie, met name de cliëntgerichte therapie van Carl Rogers.

De humanistische psychologie benadrukt de intrinsieke motivatie en het vermogen van individuen om te groeien en zich te ontwikkelen. Cliëntgerichte therapie, ontwikkeld door Carl Rogers, plaatst de persoon en zijn of haar ervaringen centraal in het therapeutische proces. Het creëert een empathische, accepterende en niet-oordelende therapeutische relatie om de zelfontdekking en groei van de persoon te bevorderen.

Motiverende gespreksvoering bouwt voort op deze humanistische principes door de nadruk te leggen op empathie, respect en samenwerking tussen de gespreksvoerder en de persoon. Het erkent dat verandering van binnenuit komt en dat mensen vaak ambivalent zijn over verandering. Daarom is het doel van motiverende gespreksvoering om de intrinsieke motivatie van de persoon te versterken en hen te helpen hun eigen redenen en argumenten voor verandering te ontdekken.

Naast de humanistische invloeden heeft motiverende gespreksvoering ook elementen ontleend aan de cognitieve en sociale psychologie, zoals het belang van zelfeffectiviteit en het gebruik van reflectief luisteren om veranderingsgerichte taal te ontlokken.

Het samensmelten van deze psychologische stromingen heeft geleid tot de ontwikkeling van een effectieve en empathische counselingtechniek die mensen ondersteunt bij het verkennen en versterken van hun motivatie om positieve veranderingen in hun leven aan te brengen.

5. Tools bij motiverende gespreksvoering


Bij motiverende gespreksvoering kunnen verschillende tools en technieken worden gebruikt om de communicatie en het veranderingsproces te ondersteunen. Hier zijn enkele tools die vaak worden gebruikt in motiverende gespreksvoering:

  1. Verandertaal versus behoudtaal: Hierbij wordt de nadruk gelegd op het identificeren en versterken van uitspraken van de persoon die gericht zijn op verandering (verandertaal) en het verkennen van uitspraken die gericht zijn op het behouden van de status quo (behoudtaal).
  2. Beslissingsbalans: Een tool waarbij de persoon de voor- en nadelen van verandering en behoud tegen elkaar afweegt om te helpen bij het nemen van een weloverwogen beslissing.
  3. Uitlokken van verandertaal: Door open vragen te stellen en te reageren op verandertaal, moedigt de gespreksvoerder de persoon aan om zelf hun motivatie voor verandering te ontdekken en te versterken.
  4. Agenda-setting: Het bespreken van de onderwerpen die de persoon wil bespreken en prioriteiten stellen voor de sessie, om ervoor te zorgen dat de gespreksvoering aansluit bij de behoeften en doelen van de persoon.
  5. Rollenomkering: De gespreksvoerder kan de rol van de persoon aannemen om hen te helpen hun eigen perspectief van buitenaf te zien en te verkennen.
  6. Veranderingsplan: Samen met de persoon het ontwikkelen van een plan met concrete stappen en doelen voor verandering.
  7. Autonomie-ondersteuning: Het creëren van een ondersteunende omgeving waarin de persoon zich gerespecteerd voelt en hun eigen keuzes en doelen kan formuleren.
  8. Reflectief luisteren: Actief luisteren naar wat de persoon zegt en dit in eigen woorden herhalen of parafraseren om begrip te tonen en de persoon het gevoel te geven dat ze gehoord worden.
  9. Verandercirkel: Een visuele tool waarbij de persoon zijn huidige gedrag en gewenste verandering in kaart brengt, om het proces van gedragsverandering te visualiseren.
  10. Versterken van zelfeffectiviteit: De persoon aanmoedigen en bekrachtigen om vertrouwen te hebben in hun eigen capaciteiten om verandering aan te brengen.

Het gebruik van deze tools kan de effectiviteit van motiverende gespreksvoering vergroten en de persoon helpen om hun eigen motivatie voor verandering te ontdekken en te versterken. Het doel van deze tools is om een ondersteunende en empathische omgeving te creëren waarin de persoon zich gemotiveerd voelt om positieve stappen te zetten richting hun gewenste doelen.

6. Termen die een rol spelen bij motiverende gespreksvoering

  1. Intrinsieke motivatie: De natuurlijke en interne motivatie van een persoon om verandering aan te brengen, gebaseerd op persoonlijke waarden, behoeften en verlangens.
  2. Ambivalentie: Het gevoel van tweestrijd bij een persoon over verandering, waarbij ze zowel de wens om te veranderen als de weerstand tegen verandering ervaren.
  3. Reflectief luisteren: Een communicatietechniek waarbij de gespreksvoerder actief luistert naar wat de persoon zegt en dit vervolgens in eigen woorden herhaalt of parafraseert om begrip te tonen.
  4. Empathie: Het vermogen van de gespreksvoerder om zich in te leven in de gevoelens, gedachten en ervaringen van de persoon en deze oprechte interesse en begrip te tonen.
  5. Zelfeffectiviteit: Het vertrouwen van een persoon in hun eigen capaciteiten om succesvol veranderingen aan te brengen.
  6. Weerstand: De tegenstand of aarzeling van een persoon tegen verandering, vaak veroorzaakt door verschillende interne en externe factoren.
  7. Veranderingsgerichte taal: Uitspraken van de persoon die wijzen op hun wens om te veranderen, zoals het uiten van motivatie, bereidheid en commitment.
  8. Open vragen: Vragen die uitnodigen tot uitgebreidere antwoorden en de persoon in staat stellen hun gedachten en gevoelens te verkennen.
  9. Rollenomkering: Het omkeren van de rollen waarbij de gespreksvoerder in de rol van luisteraar en onderzoeker stapt, en de persoon zijn of haar eigen inzichten en motivatie ontdekt.
  10. Beslissingsbalans: Een proces waarbij de persoon de voor- en nadelen van verandering afweegt om tot een weloverwogen beslissing te komen.
  11. Veranderingsplan: Een plan dat de persoon helpt om concrete stappen te zetten richting de gewenste verandering.
  12. Autonomie-ondersteuning: Het creëren van een omgeving waarin de persoon zich gerespecteerd voelt en hun autonomie wordt gerespecteerd bij het nemen van beslissingen.
  13. Uitlokken: Het stellen van vragen en reageren op veranderingsgerichte taal om de persoon te helpen hun eigen argumenten voor verandering te verkennen en te versterken.
  14. Zelfreflectie: Het proces waarbij de persoon nadenkt over hun eigen gedachten, gevoelens en gedrag in relatie tot de gewenste verandering.
  15. Doeloriëntatie: Het richten van aandacht op specifieke doelen die de persoon wil bereiken met betrekking tot de gewenste verandering.
  16. Gedragsverandering: Het proces waarbij de persoon nieuwe gewoonten en gedragingen ontwikkelt die in lijn zijn met de gewenste verandering.
  17. Acceptatie: Het tonen van begrip en acceptatie voor de persoon, ongeacht hun huidige gedrag of situatie.
  18. Herstelgerichtheid: Het richten op het herstel en de groei van de persoon, in plaats van het benadrukken van tekortkomingen of mislukkingen.
  19. Empowerment: Het versterken van de persoon om veranderingen aan te brengen en verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leven.
  20. Samentrekken van verandering: Het identificeren van kleine en haalbare stappen in de richting van de gewenste verandering om het vertrouwen en de motivatie van de persoon te vergroten.

Deze termen zijn essentieel in het begrijpen en toepassen van motiverende gespreksvoering en helpen om een empathische en ondersteunende omgeving te creëren waarin mensen hun intrinsieke motivatie kunnen ontdekken en verandering kunnen omarmen.

7. In welke situaties kan motiverende gespreksvoering worden ingezet?

Motiverende gespreksvoering kan in verschillende situaties worden ingezet waar gedragsverandering of besluitvorming een belangrijk doel is. Het is een flexibele en effectieve benadering die in diverse contexten kan worden toegepast. Hier zijn enkele voorbeelden van situaties waarin motiverende gespreksvoering kan worden ingezet:

  1. Verslavingszorg: Motiverende gespreksvoering wordt vaak gebruikt in de behandeling van verslavingen, zoals alcoholisme, drugsverslaving of roken, om de intrinsieke motivatie voor herstel te vergroten.
  2. Gezondheidszorg: In de gezondheidszorg kan motiverende gespreksvoering worden gebruikt om patiënten te ondersteunen bij het maken van gezonde levensstijlkeuzes, zoals gewichtsverlies, lichaamsbeweging, medicatie-inname of dieetveranderingen.
  3. Gedrag in de gezondheidszorg: Motiverende gespreksvoering kan artsen en zorgverleners helpen bij het omgaan met patiënten die moeite hebben om therapietrouw te zijn of die ongezonde gedragingen vertonen.
  4. Onderwijs: In het onderwijs kan motiverende gespreksvoering worden gebruikt om studenten te ondersteunen bij het verbeteren van hun academische prestaties, het omgaan met studie-gerelateerde uitdagingen of het stellen van leerdoelen.
  5. Loopbaancoaching: Motiverende gespreksvoering kan worden toegepast in loopbaancoaching om mensen te helpen bij het identificeren van hun carrièredoelen en het nemen van stappen in de richting van een bevredigende loopbaan.
  6. Sociale dienstverlening: In de sociale dienstverlening kan motiverende gespreksvoering worden gebruikt om mensen te ondersteunen bij het aanpakken van verschillende problemen, zoals huisvesting, financiën of gezinsrelaties.
  7. Therapie en counseling: Motiverende gespreksvoering kan een aanvulling zijn op andere therapieën en counseling om mensen te helpen bij het verkennen en versterken van hun motivatie voor verandering.
  8. Justitieel systeem: In het justitieel systeem kan motiverende gespreksvoering worden ingezet om gedetineerden te ondersteunen bij rehabilitatie, re-integratie in de maatschappij en het voorkomen van terugval in crimineel gedrag.
  9. Teammanagement: In leiderschap en teammanagement kan motiverende gespreksvoering worden gebruikt om medewerkers te motiveren, hun betrokkenheid te vergroten en hen te ondersteunen bij het stellen van doelen.

Over het algemeen kan motiverende gespreksvoering worden ingezet in elke situatie waarin gedragsverandering wenselijk is en waarbij de intrinsieke motivatie van een persoon cruciaal is. Het is een krachtige benadering die mensen helpt om hun eigen motivatie te ontdekken, zelfsturing te vergroten en positieve veranderingen aan te brengen in hun leven.

8. Voorbeeld coachgesprek van motiverende gespreksvoering

Coach: Goedemiddag! Bedankt dat je hier bent voor onze coachingsessie vandaag. Hoe gaat het met je?

Coachee: Hallo! Het gaat wel, maar ik voel me een beetje overweldigd. Ik weet dat ik gezonder moet leven, maar het is zo moeilijk om mijn slechte eetgewoonten te doorbreken.

Coach: Ik begrijp dat het veranderen van eetgewoonten uitdagend kan zijn. Laten we eens praten over wat je graag zou willen veranderen en waarom.

Coachee: Ik wil echt gezonder eten, meer groenten en fruit eten en minder fastfood en suiker. Ik weet dat het beter voor me zou zijn, maar ik kan de verleiding gewoon niet weerstaan.

Coach: Het is goed om te horen dat je al een idee hebt van wat je wilt veranderen. Wat zijn enkele redenen waarom je graag gezonder zou willen eten?

Coachee: Nou, ik merk dat ik me vaak moe en lusteloos voel na het eten van ongezond voedsel, en ik wil me energieker en gezonder voelen. Ook wil ik graag afvallen en mijn gewicht onder controle houden.

Coach: Dat zijn sterke motivaties om gezonder te willen eten. Het klinkt alsof je je bewust bent van de voordelen van verandering. Laten we eens kijken naar enkele stappen die je kunt nemen om je doelen te bereiken.

Coachee: Ik denk dat ik meer groenten en fruit moet kopen en mijn voorraadkast vrij moet maken van ongezonde snacks.

Coach: Dat zijn goede ideeën! Hoe zou je jezelf kunnen ondersteunen als je jezelf in verleidelijke situaties bevindt, bijvoorbeeld wanneer je trek hebt in iets ongezonds?

Coachee: Misschien kan ik gezonde snacks meenemen naar mijn werk en ze bij de hand hebben wanneer ik honger krijg. Ook kan ik een vriend vragen om me verantwoordelijk te houden.

Coach: Dat klinkt als een goed plan. Het betrekken van een vriend kan je helpen om gemotiveerd te blijven en je doelen in het oog te houden. Laten we nu eens een stap verder gaan en praten over welke kleine veranderingen je op korte termijn kunt maken om te beginnen.

Coachee: Ik denk dat ik morgen een gezonde lunch kan klaarmaken om mee te nemen naar mijn werk. Ook kan ik een boodschappenlijstje maken met gezonde opties voor het avondeten.

Coach: Dat klinkt als een haalbare start! Ik ben trots op je inzet om gezonder te willen eten en deze veranderingen aan te brengen. Onthoud dat het normaal is om ups en downs te ervaren tijdens dit proces, maar blijf je motivaties voor ogen houden. Ik ben er om je te ondersteunen en je kunt altijd contact met me opnemen als je hulp nodig hebt.

Coachee: Bedankt voor je steun. Ik voel me gemotiveerder om deze veranderingen aan te brengen. Ik zal mijn best doen!

Coach: Graag gedaan! Je bent op de goede weg en ik geloof dat je het kunt bereiken. Onthoud dat ik hier ben om je te ondersteunen en dat we samen kunnen werken aan je doelen. We zien elkaar snel weer voor een follow-up. Houd vol en blijf gefocust op je gezondheidsdoelen!

Coachee: Dank je wel! Ik kijk uit naar de volgende sessie. Tot snel! vertrekt met een positieve instelling