1. Wat is competentiegericht coachen?

Competentiegericht coachen is een benadering van coaching die zich richt op het ontwikkelen en versterken van de competenties en vaardigheden van een persoon om hun prestaties te verbeteren en hun doelen te bereiken. Deze vorm van coaching is gericht op het identificeren en benutten van de unieke talenten en kwaliteiten van een individu om hen te helpen hun volledige potentieel te bereiken.

De visie van competentiegericht coachen is gebaseerd op de overtuiging dat mensen over intrinsieke capaciteiten en hulpbronnen beschikken om problemen op te lossen en zichzelf te ontwikkelen. De coach richt zich op het ondersteunen van de cliënt om hun eigen sterke punten en vaardigheden te herkennen, te ontwikkelen en te benutten in hun professionele en persoonlijke leven.

Bij competentiegericht coachen ligt de nadruk op de volgende elementen:

  1. Talentidentificatie: De coach helpt de cliënt om hun unieke talenten, vaardigheden en sterke punten te identificeren.
  2. Doelbepaling: De cliënt en coach stellen samen duidelijke en haalbare doelen op, gebaseerd op de sterke punten van de cliënt.
  3. Competentieontwikkeling: De focus ligt op het ontwikkelen en verbeteren van de competenties die nodig zijn om de gestelde doelen te bereiken.
  4. Zelfsturing: Competentiegericht coachen stimuleert zelfsturing bij de cliënt. De cliënt wordt aangemoedigd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun ontwikkeling en acties.
  5. Feedback en reflectie: De coach biedt ondersteunende feedback en stimuleert de cliënt om te reflecteren op hun vooruitgang en prestaties.
  6. Oplossingsgerichtheid: Het accent ligt op het vinden van praktische en effectieve oplossingen voor uitdagingen en obstakels die zich voordoen.
  7. Positieve benadering: Competentiegericht coachen benadrukt positieve bekrachtiging en het versterken van zelfvertrouwen en motivatie.

Deze benadering van coaching is geschikt voor verschillende situaties, zoals loopbaanontwikkeling, leiderschapscoaching, persoonlijke groei en ontwikkeling, en het omgaan met uitdagingen op het werk of in het dagelijks leven. Competentiegericht coachen ondersteunt individuen bij het herkennen en benutten van hun potentieel, waardoor ze meer zelfverzekerd en effectief kunnen zijn in het bereiken van hun doelen.

2. De visie van competentiegericht coachen

De visie van competentiegericht coachen is gebaseerd op het geloof dat mensen over intrinsieke capaciteiten, vaardigheden en kwaliteiten beschikken die hen in staat stellen om hun doelen te bereiken en zichzelf te ontwikkelen. Deze benadering van coaching gaat ervan uit dat iedere persoon unieke talenten en sterke punten heeft die kunnen worden benut om persoonlijke groei en prestaties te bevorderen.

In competentiegericht coachen staat de positieve benadering centraal. Het legt de nadruk op de sterke punten en successen van de cliënt in plaats van zich te richten op problemen en tekortkomingen. De coach gelooft in het potentieel van de cliënt en moedigt hen aan om hun competenties en capaciteiten te erkennen en te ontwikkelen.

Deze benadering streeft naar zelfsturing en autonomie bij de cliënt. De coach fungeert als een facilitator die de cliënt ondersteunt en begeleidt bij het nemen van verantwoordelijkheid voor hun eigen ontwikkeling. De cliënt wordt aangemoedigd om actief betrokken te zijn bij het stellen van doelen en het nemen van stappen om die doelen te bereiken.

Competentiegericht coachen is toekomstgericht en oplossingsgericht. Het richt zich op het identificeren en ontwikkelen van de competenties die nodig zijn om gewenste doelen te bereiken. De focus ligt op het vinden van praktische en effectieve oplossingen voor uitdagingen, in plaats van te blijven hangen in problemen uit het verleden.

Een belangrijk aspect van de visie van competentiegericht coachen is het bieden van ondersteunende feedback en positieve bekrachtiging. De coach erkent en viert de vooruitgang van de cliënt en moedigt hen aan om door te gaan op het pad van persoonlijke groei en ontwikkeling.

Kortom, de visie van competentiegericht coachen draait om het geloof in de intrinsieke kracht en capaciteiten van de cliënt, het bevorderen van zelfsturing en autonomie, het identificeren en ontwikkelen van sterke punten en het vinden van oplossingen om doelen te bereiken. Door deze benadering kunnen individuen hun potentieel optimaal benutten en hun persoonlijke en professionele leven op een positieve manier transformeren.

3. Hoe werkt competentiegericht coachen


Competentiegericht coachen is een gestructureerde en doelgerichte aanpak die de cliënt in staat stelt zijn of haar competenties en vaardigheden te identificeren, ontwikkelen en benutten om specifieke doelen te bereiken. Het coachingsproces omvat verschillende stappen die hieronder worden beschreven:

  1. Doelbepaling: In het begin van het coachingsproces werkt de coach samen met de cliënt om duidelijke doelen te stellen. Deze doelen moeten specifiek, meetbaar, haalbaar, relevant en tijdsgebonden (SMART) zijn. De doelen worden gebaseerd op de behoeften en wensen van de cliënt en kunnen gericht zijn op persoonlijke groei, loopbaanontwikkeling, prestatieverbetering of andere gebieden van belang.
  2. Competentie-identificatie: De coach helpt de cliënt om hun unieke competenties, vaardigheden en sterke punten te identificeren. Dit omvat het bewust maken van de talenten en hulpbronnen die de cliënt al bezit.
  3. Competentieontwikkeling: Nadat de competenties zijn geïdentificeerd, ondersteunt de coach de cliënt bij het ontwikkelen en versterken van deze competenties om de gestelde doelen te bereiken. Dit kan inhouden dat er nieuwe vaardigheden worden aangeleerd, bestaande vaardigheden worden verbeterd of dat belemmerende overtuigingen worden aangepakt.
  4. Actieplan: Samen met de cliënt stelt de coach een actieplan op om de doelen te bereiken. Het actieplan omvat concrete stappen en mijlpalen om vooruitgang te boeken en de gewenste resultaten te behalen.
  5. Zelfsturing en reflectie: Competentiegericht coachen moedigt zelfsturing en autonomie bij de cliënt aan. De cliënt wordt gestimuleerd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun ontwikkeling en acties. Tijdens het proces wordt de cliënt ook aangemoedigd om te reflecteren op hun vooruitgang en prestaties, en om te leren van hun ervaringen.
  6. Feedback en positieve bekrachtiging: De coach biedt ondersteunende feedback en positieve bekrachtiging om de cliënt te motiveren en te stimuleren. Het erkennen van successen en vooruitgang is essentieel om het zelfvertrouwen en de motivatie van de cliënt te vergroten.
  7. Evaluatie: Tijdens en aan het einde van het coachingsproces wordt de vooruitgang geëvalueerd aan de hand van de gestelde doelen en het actieplan. Indien nodig kunnen de doelen worden bijgesteld om beter aan te sluiten bij de behoeften van de cliënt.

Het competentiegericht coachen is flexibel en past zich aan aan de individuele behoeften en doelen van de cliënt. Het stelt de cliënt in staat om zijn of haar eigen capaciteiten en kwaliteiten te ontdekken en te benutten om positieve veranderingen te bewerkstelligen en persoonlijke groei te bevorderen. De samenwerking tussen de coach en de cliënt is gebaseerd op wederzijds respect, vertrouwen en empowerment, wat resulteert in een effectief en bevredigend coachingstraject.

4. Vanuit welke stroming is competentiegericht coachen ontstaan?

Competentiegericht coachen is ontstaan vanuit de positieve psychologie en de humanistische psychologie. Deze stromingen leggen beide de nadruk op het benadrukken van de sterke punten en positieve aspecten van mensen, in plaats van zich te richten op hun problemen en tekortkomingen.

De positieve psychologie, opgericht door Martin Seligman en zijn collega’s in de late jaren 90, richt zich op het begrijpen en bevorderen van positieve emoties, persoonlijke sterke punten en de betekenisvolle aspecten van het leven. Het heeft als doel het vergroten van het welzijn en de veerkracht van individuen en gemeenschappen. Competentiegericht coachen sluit hierop aan door zich te concentreren op het identificeren en benutten van de competenties en sterke punten van de cliënt om positieve veranderingen in hun leven te bewerkstelligen.

De humanistische psychologie, ontstaan in de jaren 50 en 60 met grondleggers als Carl Rogers en Abraham Maslow, benadrukt het belang van zelfontplooiing, persoonlijke groei en zelfactualisatie. Humanistische psychologie ziet individuen als intrinsiek gemotiveerd om hun volledige potentieel te bereiken. Competentiegericht coachen sluit hierbij aan door te geloven in het potentieel en de capaciteiten van de cliënt om hun doelen te bereiken en hun competenties te ontwikkelen.

In beide stromingen is er een gedeelde visie van vertrouwen in de mogelijkheden van het individu om positieve veranderingen te bewerkstelligen en te groeien. Competentiegericht coachen haalt inspiratie uit deze filosofieën en past ze toe in de context van coaching, waarbij de nadruk ligt op het identificeren en ontwikkelen van competenties om doelen te bereiken en persoonlijke groei te bevorderen.

5. Tools voor competentiegericht coachen

Socratisch coachen maakt gebruik van verschillende tools en technieken om de cliënt te begeleiden bij het verkennen van hun gedachten, aannames en overtuigingen. Hier zijn enkele tools die vaak worden gebruikt in socratisch coachen:

Socratische vragen: Dit zijn open vragen die de cliënt uitnodigen om dieper na te denken over een specifiek onderwerp. Deze vragen helpen de cliënt om hun gedachten te onderzoeken, aannames te bevragen en tot nieuwe inzichten te komen.

Drie kolommen: Deze tool wordt gebruikt om tegenstrijdige overtuigingen of innerlijke conflicten te onderzoeken. De coach vraagt de cliënt om de overtuigingen in aparte kolommen op te schrijven en vervolgens te onderzoeken hoe ze zich tot elkaar verhouden en welke impact ze hebben.

Waardenonderzoek: Deze tool helpt de cliënt om hun persoonlijke waarden en overtuigingen te identificeren. Door bewust te worden van hun waarden, kunnen ze beter begrijpen waarom ze bepaalde keuzes maken en kunnen ze hun acties in lijn brengen met hun waarden.

Dilemma’s en ethische kwesties: Socratisch coachen kan worden toegepast bij het onderzoeken van morele dilemma’s en ethische kwesties. De coach moedigt de cliënt aan om verschillende perspectieven te onderzoeken, argumenten af te wegen en tot een weloverwogen beslissing te komen.

Mindmapping: Deze visuele tool kan worden gebruikt om gedachten, ideeën en associaties van de cliënt in kaart te brengen. Het helpt bij het verkennen van onderlinge verbanden en het genereren van nieuwe inzichten.

Paradoxale interventies: Soms kan de coach gebruikmaken van paradoxale interventies om de cliënt uit te dagen en bepaalde overtuigingen te doorbreken. Dit kan het creëren van tegenstrijdige scenario’s, humor of ironie omvatten om nieuwe perspectieven te stimuleren.

Reflectieoefeningen: Socratisch coachen omvat vaak reflectieoefeningen waarbij de cliënt wordt aangemoedigd om dieper na te denken over hun eigen gedachten, gevoelens en ervaringen. Dit kan worden gedaan door middel van schrijfopdrachten, meditatie of contemplatie. Het gebruik van deze tools kan variëren afhankelijk van de specifieke coachingscontext en de behoeften van de cliënt. De coach zal de tools zorgvuldig selecteren en aanpassen aan de situatie om de cliënt te ondersteunen bij het verkennen van hun gedachten, het bevragen van aannames en het ontwikkelen van diepgaand inzicht.

6. Termen die een rol spelen bij competentiegericht coachen

  1. Competenties: Specifieke kennis, vaardigheden, eigenschappen en houdingen die een individu in staat stellen om bepaalde taken, doelen of functies effectief uit te voeren.
  2. Talentidentificatie: Het proces van het identificeren van de unieke talenten en sterke punten van de cliënt om deze verder te ontwikkelen en te benutten.
  3. Doelbepaling: Het stellen van duidelijke, specifieke en meetbare doelen die de cliënt wil bereiken tijdens het coachingsproces.
  4. Competentieontwikkeling: Het proces van het verbeteren en uitbreiden van bestaande competenties en het aanleren van nieuwe vaardigheden om de gestelde doelen te bereiken.
  5. Zelfsturing: Het vermogen van de cliënt om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen ontwikkeling en acties, en actief beslissingen te nemen die bijdragen aan de gewenste resultaten.
  6. Actieplan: Een plan met concrete stappen en mijlpalen om de gestelde doelen te bereiken. Het actieplan geeft richting aan de coachingssessies en de vooruitgang van de cliënt.
  7. Reflectie: Het proces waarbij de cliënt terugkijkt op zijn ervaringen en prestaties om inzicht te krijgen in zijn sterke punten en leerpunten.
  8. Feedback: Ondersteunende en constructieve input van de coach om de cliënt te motiveren, inzicht te verschaffen en prestaties te verbeteren.
  9. Positieve benadering: Het accent ligt op het benutten van de sterke punten van de cliënt en het werken vanuit een positieve en oplossingsgerichte mindset.
  10. Empowerment: Het versterken van de cliënt door hem aan te moedigen en het vertrouwen te geven om zijn eigen competenties te ontwikkelen en doelen te bereiken.
  11. SMART-doelen: Doelen die Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden zijn, zodat ze duidelijk en haalbaar zijn.
  12. Veerkracht: Het vermogen van de cliënt om zich aan te passen aan veranderingen, uitdagingen en tegenslagen en zich snel te herstellen.
  13. Zelfvertrouwen: Het geloof van de cliënt in zijn eigen competenties en capaciteiten om succesvol te zijn.
  14. Zelfbewustzijn: Het bewust zijn van de eigen sterke punten, waarden, overtuigingen en gedragingen.
  15. Persoonlijke groei: Het proces van continue ontwikkeling en verbetering van het individu om zijn volledige potentieel te bereiken.
  16. Inspiratie: Het stimuleren van de motivatie en inspiratie van de cliënt om zijn doelen na te streven.
  17. Coachingsvaardigheden: De specifieke vaardigheden en technieken die de coach gebruikt om de cliënt te ondersteunen en te begeleiden.
  18. Reflectieve luistervaardigheden: Het vermogen van de coach om actief te luisteren naar de cliënt en hem te helpen zijn eigen gedachten en gevoelens te verkennen.
  19. Empathie: Het vermogen van de coach om zich in te leven in de situatie en emoties van de cliënt, zonder oordeel.
  20. Evaluatie: Het regelmatig beoordelen van de vooruitgang van de cliënt en het coachingsproces om ervoor te zorgen dat de gestelde doelen worden bereikt en het actieplan effectief is.

7. In welke situaties kan competentiegericht coachen worden ingezet?

Competentiegericht coachen kan in diverse situaties worden ingezet om individuen te ondersteunen bij hun persoonlijke ontwikkeling, prestatieverbetering en het bereiken van specifieke doelen. Enkele voorbeelden van situaties waarin competentiegericht coachen effectief kan zijn:

  1. Loopbaanontwikkeling: Het begeleiden van individuen bij het identificeren van hun sterke punten, talenten en vaardigheden om een passende loopbaanrichting te kiezen of om zich verder te ontwikkelen in hun huidige loopbaan.
  2. Leiderschapsontwikkeling: Het ondersteunen van leiders en managers om hun leiderschapsvaardigheden en competenties te ontwikkelen, zodat ze effectiever kunnen zijn in hun rol.
  3. Persoonlijke groei: Het begeleiden van mensen bij het ontdekken en benutten van hun persoonlijke kwaliteiten om meer zelfvertrouwen, veerkracht en welzijn te bereiken.
  4. Prestatieverbetering: Het helpen van individuen om hun prestaties te verbeteren door het ontwikkelen van specifieke vaardigheden en competenties die relevant zijn voor hun functie of doelen.
  5. Ondernemerschap: Het ondersteunen van ondernemers en startende ondernemingen bij het identificeren en ontwikkelen van de benodigde competenties om hun bedrijf succesvol te leiden.
  6. Teamontwikkeling: Het faciliteren van competentiegerichte coachingssessies binnen teams om hun collectieve sterke punten te identificeren en te benutten voor verbeterde teamprestaties.
  7. Studie- en academische ontwikkeling: Het begeleiden van studenten en academici om hun studievaardigheden, leermethoden en academische prestaties te verbeteren.
  8. Verandering en transitie: Het ondersteunen van mensen die te maken hebben met veranderingen in hun leven, zowel persoonlijk als professioneel, om zich aan te passen aan nieuwe omstandigheden en uitdagingen.
  9. Conflictbeheersing: Het coachen van individuen om effectievere communicatievaardigheden en conflictbeheersingstechnieken te ontwikkelen, zodat ze constructief kunnen omgaan met conflictsituaties.
  10. Work-life balance: Het helpen van individuen om een evenwicht te vinden tussen werk en privéleven door middel van competentiegerichte coaching om prioriteiten te stellen en effectief tijd te beheren.

Competentiegericht coachen is flexibel en veelzijdig en kan in verschillende contexten en voor uiteenlopende doeleinden worden toegepast. Het is gericht op het benutten van de unieke capaciteiten van het individu om positieve veranderingen te bewerkstelligen en hun potentieel ten volle te benutten.

8. Voorbeeld coachgesprek van competentiegericht coachen

Coach (C): Goedemiddag! Ik ben blij dat je hier bent voor onze eerste coachingsessie. Hoe gaat het met je?

Cliënt (CL): Hallo, goedemiddag. Het gaat wel redelijk, dank je. Ik voel me echter een beetje vastzitten in mijn carrière en weet niet zeker welke volgende stap ik moet zetten.

C: Dat begrijp ik. Laten we samenwerken om meer helderheid te krijgen over jouw sterke punten en talenten, zodat we kunnen ontdekken hoe we die kunnen inzetten om jouw carrièredoelen te bereiken. Welke specifieke doelen zou je willen stellen voor onze coachingssessies?

CL: Ik zou graag een beter inzicht willen krijgen in mijn competenties en waar ik goed in ben, zodat ik een duidelijk carrièrepad kan uitstippelen en een functie kan vinden die echt bij me past.

C: Dat klinkt als een waardevol doel. Laten we beginnen met het verkennen van jouw sterke punten. Welke vaardigheden en competenties denk je dat je goed beheerst?

CL: Ik denk dat ik goed ben in het organiseren en plannen van projecten. Ik kan goed met mensen samenwerken en ben communicatief sterk. Ook heb ik een goed oog voor detail en ben ik analytisch.

C: Dat zijn uitstekende vaardigheden! Laten we nu nadenken over hoe je deze sterke punten kunt benutten in je huidige carrièrepad of bij het zoeken naar nieuwe mogelijkheden. Kun je een paar situaties noemen waarin je deze vaardigheden met succes hebt gebruikt?

CL: Onlangs leidde ik een teamproject op mijn werk en slaagde erin om het project binnen de gestelde deadline af te ronden, mede dankzij mijn organisatievaardigheden. Ik kreeg ook positieve feedback van collega’s over mijn vermogen om complexe informatie op een begrijpelijke manier te presenteren.

C: Dat zijn geweldige voorbeelden van hoe je jouw sterke punten hebt toegepast in je werk. Laten we nu nadenken over mogelijke carrièrepaden die aansluiten bij deze vaardigheden. Wat voor soort functies en industrieën interesseren je?

CL: Ik zou graag iets willen doen waarbij ik mijn analytische vaardigheden kan gebruiken, zoals data-analyse of business intelligence. Ook ben ik geïnteresseerd in projectmanagement en organisatieadvies.

C: Dat zijn interessante richtingen om te verkennen. Laten we ons focussen op de functies waar je analytische vaardigheden en projectmanagementexpertise kunt inzetten. Tijdens de volgende sessie kunnen we dieper ingaan op deze gebieden en mogelijkheden voor professionele ontwikkeling onderzoeken.

CL: Dat klinkt goed. Ik ben opgewonden om deze mogelijkheden te verkennen en te ontdekken welke carrièrepaden het beste bij mijn competenties passen.

C: Geweldig om te horen dat je enthousiast bent. Ik kijk uit naar onze volgende sessie waarin we dieper zullen ingaan op jouw carrièredoelen en hoe je jouw competenties kunt benutten om succesvol te zijn. Als je in de tussentijd vragen hebt of iets wilt bespreken, weet dan dat ik hier ben om je te ondersteunen.

CL: Bedankt voor je begeleiding en ik zie uit naar onze volgende sessie!

In dit voorbeeldcoachgesprek wordt competentiegericht coachen toegepast om de cliënt te helpen inzicht te krijgen in zijn sterke punten en talenten en om mogelijke carrièrepaden te verkennen die aansluiten bij zijn competenties. De coach ondersteunt de cliënt bij het stellen van duidelijke doelen en het identificeren van concrete actiestappen om zijn carrièredoelen te bereiken. Het doel is om de cliënt te empoweren en te begeleiden bij het benutten van zijn unieke competenties om zijn professionele ambities waar te maken.